جراحی پستان عبارت است از تمامی عملهای جراحی که با هدف اصلاح یا درمان وضعیت پستانها انجام میشوند. این اعمال میتوانند شامل حذف تودههای مختلف (خوشخیم یا سرطانی)، بازسازی پستان پس از برداشت توده سرطانی، یا تغییر شکل و اندازه سینهها به دلایل زیبایی باشند. برای مثال برخی زنان برای بزرگتر کردن (با پروتز سینه یا ماموپلاستی افزایشی) یا کوچک کردن پستانها (ماموپلاستی کاهشی) به جراح پلاستیک مراجعه میکنند، در حالی که در موارد دیگر وجود توده پستان مشکوک یا سرطان سینه پزشک را مجبور به انجام جراحی میکند. جراحی پستان میتواند به دو هدف اصلی درمانی و زیبایی صورت گیرد و در هر صورت نیاز به بررسی دقیق پزشکی و آمادهسازی مناسب دارد تا بهترین نتیجه برای بیمار حاصل شود.
انواع جراحی پستان از نظر هدف درمانی
جراحی تودههای خوشخیم پستان
در بسیاری از زنان تودهای در سینه مشاهده میشود که خوشخیم بوده و خطری برای سلامت ندارد، مانند فیبروآدنوم یا کیست. با این حال اگر این توده بزرگ شود یا علائم ناراحتی ایجاد کند، معمولاً جراح تصمیم به خارج کردن آن میگیرد. در چنین حالتی پزشک با برش کوچکی در پوست، توده را خارج کرده و در صورت نیاز برای بررسی نهایی به آزمایشگاه پاتولوژی میفرستد. این نوع جراحی نسبتاً ساده است و اغلب بیمار همان روز عمل مرخص میشود. هرچند دقت در مراقبت از زخم جراحی و پیگیری نتیجه نمونهبرداری اهمیت دارد تا اطمینان حاصل شود پستان بهدرستی بهبود یافته و مشکلی دیده نمیشود.
جراحی تودههای بدخیم پستان (سرطانی)
اگر تودهی پستان سرطانزا باشد، جراح نیازمند مداخلات گستردهتری است. نوع جراحی بسته به اندازه و محل تومور، مرحله سرطان و وضعیت عمومی بیمار متفاوت است؛ ممکن است تنها قسمت کوچکی از بافت پستان برداشته شود (لامپکتومی یا عمل برداشتن توده) یا گاهی تمام بافت پستان خارج گردد (ماستکتومی). در این جراحی علاوه بر برداشتن تومور، معمولاً غدد لنفاوی اطراف زیربغل نیز بررسی میشود تا گسترش سرطان مشخص شود. در مواردی که کل پستان برداشته شود، بازسازی پستان (با کاشت پروتز یا استفاده از بافت بدن) همزمان یا در عملهای بعدی انجام میشود. بعد از جراحی سرطان پستان، بیماران اغلب نیاز به درمان تکمیلی مثل شیمیدرمانی یا پرتودرمانی خواهند داشت تا احتمال بهبودی افزایش یابد. در نتیجه، مراقبت و پیگیری دقیق پس از عمل جهت کنترل وضعیت سلامتی و جلوگیری از عود بیماری بسیار اهمیت دارد.
مراقبتهای قبل از جراحی پستان
آماده شدن قبل از عمل جراحی پستان شامل چند مرحله مهم است. ابتدا پزشک از بیمار میخواهد آزمایشهای تشخیص لازم مانند آزمایش خون، عکسبرداری (ماموگرافی یا سونوگرافی پستان) و حتی بررسی قلب و ریه را انجام دهد تا وضعیت کلی بدن مشخص شود. لازم است تمامی داروهای مصرفی (مثل داروهای رقیقکننده خون یا مکملها) و حساسیتهایتان را به پزشک اطلاع دهید. معمولاً قبل از عمل توصیه میشود از سیگار، الکل و مواد مضر دیگر خودداری کنید و رژیم غذایی سالمی داشته باشید تا بدن در بهترین شرایط برای عمل قرار گیرد. در شب قبل از عمل ممکن است پزشک مصرف مایعات و غذاهای سنگین را محدود کند و از شما بخواهد با صابون مخصوص دوش بگیرید. استفاده از لباس گشاد و راحت در روز عمل مفید است تا تعویض پانسمان و مراقبت پس از عمل راحتتر باشد. همچنین در جلسه مشاوره قبل از عمل، حتماً سؤالهای خود در مورد روند جراحی، مخاطرات احتمالی و نتایج مورد انتظار را از جراح بپرسید تا نگرانیهایتان رفع شود.
مراقبتهای بعد از جراحی پستان
دوران نقاهت بعد از عمل جراحی پستان برای هر فرد متفاوت است، اما رعایت مراقبتهای خاصی توصیه میشود تا بهبودی سریعتر و نتیجهی نهایی بهتر باشد. در روزهای اول پس از عمل، استراحت کافی اهمیت زیادی دارد و معمولاً بیمار کمی احساس درد و تورم دارد که با داروهای مسکن کنترل میشود. پزشک شما ممکن است داروهای ضد درد و آنتیبیوتیک تجویز کند؛ حتماً این داروها را سر ساعت و تا پایان دورهی مشخص مصرف نمایید. محل برش جراحی باید تمیز نگه داشته شود و پانسمان آن طبق دستور پزشک تعویض شود. همچنین پوشیدن سینهبند طبی یا فشاری در دورهی پس از عمل توصیه میشود؛ این پوشش حمایتی به کاهش تورم، نگه داشتن بافت پستان و حفظ فرم کمک میکند.
تا چند هفته پس از عمل از انجام فعالیت سنگین و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. بازگشت تدریجی به فعالیتهای روزانه و ورزش سبک پس از چند هفته بلامانع است ولی باید از فشار آوردن به ناحیه سینه پرهیز گردد. رژیم غذایی متعادل و مصرف مایعات کافی در بهبود زخم نقش مفیدی دارد. همچنین در صورت بروز هر گونه علامت غیرطبیعی مانند تب بالا، درد شدید که با دارو تسکین نمییابد، خونریزی از محل زخم یا علائم عفونت (قرمزی، ترشح غیرمعمول، بوی ناخوشایند)، باید فورا با پزشک تماس بگیرید. برنامهریزی و انجام مراجعههای پس از عمل برای بررسی روند بهبودی (مانند چکاپ زخم و برداشتن بخیهها) را جدی بگیرید تا پزشک از پیشرفت درمان شما مطمئن شود.
نکاتی برای انتخاب بهترین روش درمان و جراح متخصص
انتخاب روش درمانی مناسب و پزشک جراح در موفقیت جراحی پستان تأثیر زیادی دارد. ابتدا هدف خود از جراحی را مشخص کنید: در صورتی که موضوع تودهی خوشخیم یا بدخیم باشد، باید با یک جراح آنکولوژی یا جراح سینه باتجربه مشورت کنید که هم در تشخیص و عمل سرطانی مهارت دارد و هم نیازهای درمانی شما را بداند. اگر هدف شما زیبایی سینه است (مثل افزایش یا کاهش حجم پستان)، متخصص جراحی پلاستیک و زیبایی که در عملهای ماموپلاستی و کاشت پروتز مهارت دارد، انتخاب مناسبتری است. سوابق کاری و تجربه جراح را بررسی کنید و از دیگر بیماران درباره نتایج عمل و رفتار پزشک پرسوجو نمایید. همچنین بهتر است پیش از تصمیم نهایی چند نظر پزشکی مختلف را جویا شوید (نظر دوم) تا بهترین گزینه را بر اساس شرایط و ترجیحات خود انتخاب کنید. در نهایت، در جلسه مشاوره، همه انتظارات، سوالات و نگرانیهای خود را با جراح مطرح کنید تا روش و جزئیات عملی که برای شما انجام میشود، شفاف باشد و تصمیم آگاهانه اتخاذ گردد.
نتیجهگیری
در مجموع، جراحی پستان مجموعهای از روشهای درمانی و زیبایی را در بر میگیرد که با هدف رفع مشکلات بافتی یا بهبود ظاهر سینهها انجام میشود. هرچند این عملها حساسیت بالایی دارند، اما با آمادگی مناسب قبل از عمل، انتخاب جراح مجرب و رعایت مراقبتهای پس از عمل میتوان نتایج مطلوبی کسب کرد. مراقبت از سلامت جسمی و روحی، پیگیری نکات پزشکی و مراجعات بعد از عمل، همگی در تضمین بهبود کامل و کاهش عوارض پس از جراحی مؤثر هستند. با مراجعه به پزشک متخصص و آشنا شدن با مراحل درمان میتوانید اطمینان حاصل کنید که مسیر درمان یا زیباسازی سینهتان به درستی پیش میرود و سلامتی شما در اولویت است.